SPOŁECZNEJ SZKOŁY PODSTAWOWEJ NR 1
IM. JÓZEFA PIŁSUDSKIEGO
I SPOŁECZNEGO GIMNAZJUM NR 1
IM. ZBIGNIEWA HERBERTA
W KRAKOWIE
Właściwie należałoby zatytułować ten tekst: szkolne edytorstwo niezwykłe, ale ponieważ w Społecznej Szkole Podstawowej nr 1 w Krakowie więcej jest rzeczy niezwykłych niż trywialnych, można się obyć bez tego przymiotnika.
Obserwuję1 życie tej szkoły od lipca 2007 r. i wiele form działalności wydaje się niezwykle interesujących, ale na plan pierwszy – w moim przekonaniu – wysuwa się to właśnie szkolne edytorstwo. Jedni mogliby wzruszyć ramionami i powiedzieć: takie tam pisanie. Inni skwitować: dziwactwo. Jeszcze inni: a po co to, komu? A ja wiem, że jest to przejawem pewnej wysublimowanej formy kultury człowieka – tak, po kronikarsku, zapisywać dzieje swojej szkolnej ojczyzny, dokumentować wydarzenia i biorące w nim udział osoby, co później – z perspektywy czasu – okazuje się najczęściej ważnym materiałem historycznym, ilustrującym działalność ludzi i instytucji. Jednocześnie śmiem twierdzić, iż musi to mieć kapitalne znaczenie w procesie edukacyjnym i wychowawczym młodych ludzi, którzy obcują z tak niezwykłą dzisiaj formą wydawniczą, świadczącą, w jak znakomitym miejscu się znajdują. W tym miejscu otacza ich ta pedagogiczna dbałość o rozwój kulturowy nie tylko w sensie patriotyczno-obywatelskim, artystycznym czy sportowym, a nawet nie tylko w sferze savoir-vivre’u, ale również w sensie edytorskim, co dla obecnego pokolenia „obrazkowego” ma kapitalne znaczenie! Zmusza choćby do przeczytania, ile razy w indeksie nazwisk występuje dana osoba…
Łaskawy Czytelnik domyśli się bez trudu, że w tym zagajeniu miałam na myśli szkolne wydawnictwa cykliczne, takie jak Sprawozdania Dyrekcji…2 czy Księgi jubileuszowe.
Jeśli mowa o sprawozdaniach, to pomysł jest „stary jak świat”. Na dowód tego dołączyłam do artykułu zdjęcie karty tytułowej takiegoż gimnazjalnego Sprawozdania3 z 1912 r. Czyż nie jest to piękna kulturowa kontynuacja, godna szacunku i uznania? Pewnie tak, tyle że kompletnie zapomniana w czasach siermiężnego PRL-u i nierestytuowana po przełomie politycznym 1989 r. No, oczywiście, poza tą pierwszą niepubliczną Szkołą Podstawową w Polsce, która programowo próbuje wiązać – jak by powiedział Zbigniew Herbert – „nową nitkę z tą ze starego kłębka”.
Społeczna Szkoła Podstawowa nr 1 w Krakowie istnieje od 1989 r. I w ciągu tych dwudziestu lat udokumentowała w ten sposób całą swoją działalność. Wydała w tym czasie 16 zeszytów. Inauguracyjny obejmował pierwszych pięć lat (1989-1994), a następne 15 zeszytów opisywało kolejny rok po roku. Zmieniała się ich objętość i jakość,zmieniała się szata graficzna, ale nie zmieniał się jedynie ów cierpliwy kronikarz, dzięki któremu ludzie i wydarzenia – w tej szkolnej mikroskali, ale na tle Krakowa i Polski – przechodzili i przechodziły do historii, bo to, co zapisane, ma szanse ocaleć, a to, co nie zostało opisane, choćby najpiękniejsze i najlepsze, może zniknąć w mroku dziejów jak kolejne warstwy kulturowe, kryjące szczątki legendarnej Troi.
W tym szkolnym dziele edytorskim wspomagali kronikarza – w pierwszych jedenastu zeszytach – Piotr M. Boroń (projekt okładki) oraz Paweł K. Koźmiński (skład i łamanie tekstu), a w kolejnych pięciu - Attila Jamrozik, który łączył te dwie funkcje.
Jak ważne jest to wydawnictwo i z jakim uznaniem spotyka się wśród pracowników poważnych krakowskich bibliotek, świadczą opowieści kierowniczki szkolnej biblioteki Agnieszki Sas-Miśkiewiczowej4, która osobiście od lat zanosi do nich kolejne Sprawozdania Dyrekcji…. Co roku ukazując się, są co roku oczekiwane przez tamtejszych bibliotekarzy (m.in. w Wojewódzkiej Bibliotece Pedagogicznej, w bibliotece PAN-PAU i kilku innych). Podziękowania do szkoły przychodzą również z bibliotek Instytutów Józefa Piłsudskiego w Londynie i Nowym Jorku.
Oprócz tych Sprawozdań Dyrekcji… do szkolnych wydawnictw należy zaliczyć tzw. Księgi jubileuszowe, które są publikacjami okolicznościowymi, sumującymi dziesięciolecie, piętnastolecie i dwudziestolecie szkoły podstawowej i odpowiednio mniej, gimnazjum. Pierwsza księga nosiła tytuł Kadry szkolnego życia 1989-1999, druga - Codzienności szkolnej lata minione 1989-20045, a trzecia zatytułowana jest Kalejdoskop szkolnych zdarzeń 1989-2009. Księgi te, jak do tej pory, były stałym elementem kolejnych jubileuszy, stanowiąc doskonały materiał poglądowy i reklamowy dla samej szkoły, a pamiątkę dla wszystkich osób z tą szkołą związanych.
Jestem pewna, że uczniowie i absolwenci bardzo sobie cenią, iż ich pobyt w Szkole jest w ten sposób dokumentowany, a oni mogą w swoich domowych bibliotekach gromadzić kolejne zeszyty, na kartach których obecne są ich nazwiska i zdjęcia. Jestem również przekonana, że cena owych Sprawozdań Dyrekcji… wzrasta wraz z dorastaniem uczniów i upływem lat, które – w tym wypadku – nie tyle idealizują wspomnienia, ile pozwalają zauważyć, że w ich następnych szkołach takich wydawnictw nie było.
Zatem nie ma powodu się spierać, czy warto było użyć w tytule przymiotnika, czy też nie. Należy bez fałszywego wstydu stwierdzić, iż jest to szkolne edytorstwo niezwykłe.
Z tego również powodu, obok może kilku istotniejszych, mniej ważne jest powtarzanie w kółko, kto – formalnie – Społeczną Szkołę Podstawową nr 1 założył6, od świadomości, kto ją zupełnie z niczego – taką właśnie, jaka jest!!! – stworzył.
Mam nadzieję (opartą na zwyczajnej logice), że społeczność szkolna i tzw. historycy oświaty wiedzę tę mają od lat...
EWA WOLSKA
2. Cały tytuł brzmi: „Sprawozdanie Dyrekcji Społecznej Szkoły Podstawowej nr 1 im. Józefa Piłsudskiego w Krakowie”, a od roku szkolnego 1999/2000 do tego tytułu - w związku z reformą oświatową - dołączono drugi człon: „… i Społecz-nego Gimnazjum nr 1 im. Zbigniewa Herberta”.
3. IV Sprawozdanie Dyrekcji C. K. Gimnazjum II. w Nowym Sączu za rok szkolny 1912.
4. Agnieszka Sas-Miśkiewicz została wybrana na prezesa Oddziału Krakowskiego Towarzystwa Nauczycieli Bibliotekarzy Szkół Polskich 31 stycznia 2009 r.
5.Okładki tych wydawnictw zaprojektowała Ewa Barańska-Jamrozik.
6. A. Kolet-Iciek, Chciałam dobrej szkoły (wywiad z Anną Jeziorną), [w:] „Dziennik Polski” z 24 lutego 2009 r.
